Skrzyński Józef (1833–1863), uczestnik powstania styczniowego. Ur. w Czołowie (pow. kolski), był synem Jana Nepomucena, ziemianina, i Magdaleny z Büthnerów Zawadzkich.
Po śmierci obojga rodziców S. wychowywał się w Poznaniu (w domu swego wuja). Uczęszczał do Gimnazjum św. Marii Magadaleny, którego prawdopodobnie nie ukończył (nie figuruje w spisie jego abiturientów). W l. pięćdziesiątych odbywał praktykę rolniczą w majątku Dezyderego Chłapowskiego w Turwi. Był rządcą w majątku Brodnica w Poznańskiem.
Po wybuchu powstania styczniowego S. brał udział w tworzeniu oddziałów w W. Ks. Pozn. Do Królestwa wkroczył w kwietniu 1863 z oddziałem Leona Younga-Blankenheima, którego został adiutantem. W kilka dni ich oddział powiększył się do 1 tys. ludzi, a S. stanął na czele jazdy w randze rotmistrza. Odznaczył się 26 IV w zwycięskiej bitwie pod Nową Wsią (koło Warki), gdzie walczono z oddziałem wojsk rosyjskich pod dowództwem płk. Nielidowa. Dn. 31 V, już w składzie oddziału Edmunda Calliera, podczas przegranej potyczki pod Borowem (Borowcem, wg T. Żychlińskiego) zdołał wycofać się bez strat z oddziałem kawalerii. Po 4 VI Callier wydzielił ze swojego oddziału 50 jeźdźców na czele z S-m, wyznaczając im zadanie rozpoznawania ruchów wojsk nieprzyjacielskich. Dn. 9 VI w bitwie pod Ignacewem (w Kaliskiem) S. powstrzymał grupę płk. Nielidowa, spieszącego na pomoc zaatakowanym wojskom rosyjskim. Wg Calliera S. został wyznaczony przez niego na dowódcę kolumny ruchomej pow. brzeskiego kujawskiego. Wolał jednak przejść do pow. łęczyckiego i tam tworzyć oddział, mimo że na dowódcę kolumny ruchomej pow. łęczyckiego Rząd Narodowy wyznaczył Walentego Parczewskiego. Callier zalecał S-emu powrót na Kujawy i porozumienie się z władzami cywilnymi w sprawie zakupu broni. Natomiast wg Stanisława Chankowskiego, S. mianowany został dowódcą ruchomego oddziału konnego woj. łęczyckiego. Po połączeniu się z oddziałami Roberta Skowrońskiego i Emeryka Syrewicza S. zaatakował Łódź (18 VI). Następnie znów połączył się z oddziałem Calliera, odznaczył się 29 VI w potyczce pod Izbicą, a na początku lipca ponownie dołączył do oddziałów Skowrońskiego, Syrewicza i Parczewskiego. Dn. 9 VII zostali oni zaskoczeni pod Kterami przez przeważające siły rosyjskie. S., odcięty od reszty oddziałów, usiłował się schronić w Rogowie. Wysłane przeciwko niemu dwie kolumny jazdy ominął i na krótko połączył się z Parczewskim i Skowrońskim. Nazajutrz, 10 VII, pod Kołacinem Rosjanie znowu zaatakowali, na S-ego napadło pół sotni Kozaków. Wg relacji Żychlińskiego pierwszy atak S. odparł. Stracił jednak ponad dwie godziny na poszukiwania resztek swego oddziału. Zaatakowany ponownie, został ciężko ranny i dostał się do niewoli rosyjskiej. Zmarł 10 VII 1863 w Kołacinie, pochowany został w Brzezinach (pow. rawski). Callier, który znał S-ego jeszcze z czasów gimnazjalnych, napisał o nim, że «znakomite posiadał przymioty wojskowe, które na nieszczęście […] rzadko okazywały się w całej świetności».
O rodzinie S-ego brak informacji.
PSB (Parczewski Walenty); Nowolecki, Pamiątka dla rodzin pol., II; Żychliński, Kronika rodzin, s. 13; Stupnicki H., Imionospis poległych i straconych ofiar powstania roku 1863 i 1864, Lw. 1865; – Kozłowski E., Od Węgrowa do Opatowa. 3 II 1863 – 21 II 1864, W. 1962; Zarys powstania styczniowego, W. 1985; Zieliński S., Bitwy i potyczki 1863–1864, Rapperswil 1913; – Callier E., Trzy ustępy z powstania polskiego 1863–1864, P. 1868 s. 23, 34, 38, 43, 50, 52, 59, 70–71, 73, 76, 84–5, 111; Dok. władz wojsk., indeks oprac. S. Chankowski; Koresp. namiestników Król. Pol., III; Żychliński T., Wspomnienia z roku 1863, P. 1888 s. 154–5.
Janusz Pezda